Kireçlenme yada tıbbi adıyla osteoartroz eklemleri tutan bir tür dejeneratif hastalıktır. Kireçlenme temel olarak eklem kıkırdaklarında bozulmayla başlar. Kıkırdak yapısı bozulup görevini yapamayınca eklem kemiklerine aşırı yük gelmeye başlar ve bunun sonucu olarak ta kemiklerde osteofit dene yeni kemik gelişimleri ortaya çıkar. Zamanla eklemin anatomik yapısı bozulur ve fonksiyonlarında kayıplar ortaya çıkar. Bu değişikliklerin klinik yansıması ise ağrı ve eklem hareketlerinde kısıtlanmadır. İleriki dönemlerde eklemde şekil bozuklukları- deformiteler ortay çıkar.
Diz kireçlenmesi ileri yaş grubunda en sık karşılaşılan eklem kireçlenmesidir. Kadınlarda daha sık görülür. Genetik yatkınlık, kadın cinsiyet, yaş, dizlerin aşırı kullanılması, kilo diz kireçlenmesi gelişiminde rol oynayan faktörlerdir. Kireçlenme bir kez başladığında olayın gidişatı yavaşlatılabilir ama tamamen durdurmak olası değildir.
Diz kireçlenmesinin tedavisinde birçok yöntem kullanılır. Fizik tedavi, eklem içi enjeksiyonlar (kortizon, hyalurinat ve PRP) ve cerrahi en temel tedavi yaklaşımlarıdır. Diz kireçlenmesinin tedavisinde hastaya düşen 3 önemli “olmazsa olmaz” kuralı vardı. Birincisi hastanın dizini korumasıdır. Yani merdiven inip çıkma, çömelme, dizleri katlayarak oturma, yokuş aşağı ve yokuş yukarı uzun yürüyüşler gibi aktivitelerden olabildiğince uzak durmalıdır. İkinci kuralımız hastanın kendisine verilen diz egzersizleri yapmasıdır. Üçüncü ve en önemli kural ise hastanın kilo kontrolüdür. Şişman hastalar kilo vermeli, en azından almamalıdır. Uygun hastalarda diz kireçlenmesi tedavisinde fizik tedavi uygulamaları önemli yer tutar. Dizlere fizik tedavi yapılabilmesi için kireçlenme hafif veya orta düzeyde olmalıdır. Ağır kireçlenmede fizik tedavi daha az ekli olduğundan ancak enjeksiyon ve cerrahi uygulanamıyorsa kullanılmalıdır. Diz fizik tedavisi genelde 15 seans olarak uygulanır. Bazen 20 veya daha uzun seans yapılabilir. Dizde akut alevlene bulguları (şişlik,ısı artışı) gibi durumlar yoksa genelde sıcak tedaviler tercih edilir. Bu amaçla infraruj lambalar, sıcak paketler yüzeyel ısı amacıyla kullanılır. Eklemin derin yapılarını ısıtmak içinse ultrason diyatermi yada kısa dalağa diyatermi gibi yöntemler kullanılır. Yine alçak frekanslı akımlardan TENS ve interferans akım tedavileri de kullanılır. Kaslarda ileri düzeyde zayıflama varsa elektriksel kas uyarımı da kullanılabilir. Eğer hastanın ekleminde sıvı artışı, ödem varsa genelde anti-ödem soğuk tedaviler tercih edilir. Derin ısı cihazlarının ayarları değiştirilerek anti-ödem etkili modda kullanılır ve tedaviye alçak frekanslı akımlar eşliğinde soğuk uygulamaları (cold pack) eklenir. Hastalara eklem hareketlerini açmak ve kaslarını kuvvetlendirmek için egzersizler de yaptırılır. Bu egzersizler hastaya ev ödevi olarak ta verilir ve fizik tedavi bittikten sonra 2-3 ay daha evde devam eder. Fizik tedavi seansları gereksiz uzatılmamalıdır. Sonuçta fizik tedavi her hastada başarılı sonuç vermez. Eğer 10 seansta tedavi hastanın şikayetlerinde iyi yönde bir değişiklik yapmamışsa tedavi kesilmeli yada kullanılan modaliteler değiştirilmelidir. Değişikliğe rağmen 15 seans sonunda da tedavi işe yaramamışsa kesinlikle uzatılmamalı ve diğer tedavi alternatifleri değerlendirilmelidir.
Diz kireçlenmesi tedavisi bir bütündür. Tek başına fizik tedavi yeterli değildir. Hastanın kendisine verilen egzersizleri yapması dizlerini aşırı yükten koruması ve fazla kilosu varsa zayıflaması gerekir. Aksi takdirde tek başına fizik tedavi, başta hastanın şikayetlerin azaltsa bile etki kısa süreli olacak ve uzun vadede sonuç vermeyecektir.
