Fibromiyalji nedir, fibromiyalji tedavisi nasıl uygulanır Son dönemde bir yerleri ağrıyan her hastaya fibromiyalji tanısı konmaktadır. Fibromiyalji farklı bir çok şikayete sebep olsa da akla önce ağrı şikayeti gelmekte ve bu nedenle ağrı yapan bir çok hastalıkla karıştırılmaktadır. Fibromiyalji tanısının doğru konması ve hastaya ne olduğunun anlatılması başarılı bir tedavinin olmazsa olmazıdır.
Daha önce fibromiyalji tanısı konulan bir çok hastaya nesi olduğunu sorduğumuzda “sizden önce gittiğim doktor benim ağrılarımın psikolojik olduğunu söyledi” diye cevap alabiliyoruz. Fibromiyalji psikolojik bir hastalık değildir. Fibromyalji beynin ağrı algılama kusurudur. Yani bu kişilerin beyni ağrıyı normalden şiddetli algılamaktadır. 
Başka bir deyişle ağrı eşikleri düşüktür. Ağrını beyin tarafından algılanması basit bir süreç değildir. Öyle olsa kalçasına aynı iğne yapılan iki hastadan biri “doktorun eli çok hafifmiş hiç acımadı” derken öbür hasta aynı doktor için “eli ağırmış çok canım yandı” demezdi. Normalde ikisi de aynı acıyı hissetmeliydi. Uzun süre gangren ağrıları çektikten sonra bacağı kesilen hastaların bazılarının olmayan bacaklarının ağrılarını hissetmeye devam etmeleri tıpta çok iyi bilinen bir durumdur (fantom ağrısı). Keza herkes aynı acılıkda biber yesede herkesin ağzı farklı yanar. Örnekleri çoğaltmak mümkün. Yani çevre sinir liflerinden gelen duyular kişinin beyninde çeşitli mekanizmalarla işlenir ve kişinin en az algılayacağı şekilde bilince sunulur. İşte fibromiyalji hastalarında bu sistem bozulmuştur. Fibromiyalji hastalarındaki bozulmuş ağrı algılama muayene sırasında çok basit bir testle gösterilebilir. Bu hastalar, vücutlarındaki bazı noktalara (fibromiyalji hassas noktaları) normal insanların sadece basınç hissi algılaycağı şiddetde parmakla bastırıldığında bariz bir hassasiset ve ağrı hissederler. Normal sağlıklı insanlara göre bu farkın sebebi ağrının beyinde algılanma mekanizmasının bozulmuş olmasıdır.
Peki bunun sebepler nedir? Şiddetli bir psikolojik travma, fiziksel travma (trafk kazası vs), uzun süren üzüntü, aşırı stres, anksiyete, depresyon gibi durumlar fibromiyaljiyi tetikleyebilir. Ama hastaların büyük bir kısmında ise ortada bariz bir sebep yoktur. Yani hiçbir psikolojik, sosyal veya fiziksel bir problemi olmayan hastada da fibromiyalji ortaya çıkabilir. Fibromyalji hastaları yaygın ağrılar, uyku düzensizliği, sabahları yorgun kalkma, sabah tutukluğu, ellerde uyuşma gibi şikayetlerden yakınabilir. Bu semptomlar birçok farklı hastalıkda da görüldüğünden tanıyı koymak zor olabilir ve hastalar gereksiz bir sürü medikal test ve tedaviye tabi tutulabilir. Tanıyı koymak için bazen olası diğer hastalıkları ekarte etmek için bazı testler yapılması mutlak gerekli olabilir. BU noktada karışabilecek önemli ve sık görülen bir hastalık olan myofasial ağrı sendromundan bahsetmek gerekir. Bu sendrom ağırlıklı boyun ve sırt kaslarını tutan ama altında mekanik bir problem yada uzamış uygunsuz hareket gibi sebeplerin olduğu bölgesel kas gerilmesi-sertleşmesi semdromudur. Genellikle boyunda ve sırtta olur. Bu hastaların bir kısmına yanlışlıkla fibromiyalji tanısı konmaktadır. Bu iki hastalık arasında en önemli fark myofasial ağrının sadece bölgesel ağrı ve tutukluğa sebep olması fibromiyaljinin ise yaygın kas vücut ağrısı yapmasıdır. Myofasial ağrı halk arasında kulunç olarak da bilinir ve en çok masa başında uzun süre çalışan kişilerin boyun kaslarında görülür. Bazen bu iki hastalık birliktede görülebilir.
Fibromiyalji tanısı konduktan sonra hastaya bu hastalığın ne olduğu anlatılmalıdır. Bu, başarılı bir tedavinin anahtarıdır. Fibromiyaljinin medikal tedavisinde son yıllarda beyin üzerinden ağrı eşiğini yükselten pregabalin sıklıkla kullanılmakadır. Doz hastaya göre düşükten başlanıp artırılmalıdır. Hastanın bu ilacı uzun süre kullanması gerekebilir. Yine bazı antidepresanlar da fibromiyalji tedavisinde sıkça kullanılmaktadır. Bunları başında duloksetin gelmektedir. Fibromiyalji hastalarının tüm şikayetlerine birden iyi gelen bir ilaç maalesef yoktur. Ağrı, uyku düzensizliği için ek yardımcı ilaçlar gerekebilir. İlaç dışında ikinci önemli tedavi egzersizdir. Özellikle maksimal kalp hızının %60’ı civarında yapılan aerobik egzersizler (tempolu ürüme, bisiklet, yüzme vs) son derece faydalıdır. Son dönemde pilates de etkin bir şeklide kullanılmaktadır.
Son birkaç yıldır nöromodulasyon olarak adlandırılan beyin ağrı eşiğini düzeltmeyi hedefleyen yeni tedaviler geliştirilmiştir. Özellikle son dönemde transkraniyal manyetik stimulasyon(TMS) ile fibromiyalji hastalarında iyi sonuçlar bildirilmeye başlanmıştır. Bizim de kendi tecrübelerimiz bu yönde olup özellikle diğer tedavilerle hiç bir sonuç alınamayan bir çok hastada TMS tedavisi ile başarılı sonuçlar aldık. Bu tedavide beynin duygu durumunu yöneten bölümüne belli frekansda manyetik uyarım verilmektedir. Hasta bu tedavide herhangi bir rahatsızlık duymamaktadır. Sadece uygulama sırasında kuvvetli bir ses duymaktadır. Yöntemin yan etkisi yok denecek kadar azdır. Yaklaşık 20 dakikalık bir tedavi uygulanmaktadır. Peş peşe uygulanan 10 günlük bir tedaviden sonra haftada bir, sonra 2 haftada bir ve ayda bir şeklinde devam edilir. Son derece güvenilir bir yöntem olup hastaların çoğunda etkili olmaktadır.
Fibromiyalji zengin semptomatolojisi nedenyle başka hastalıklarla karışabilen, tanı koymada zaman zaman zorlukları olan , tedavisi zaman ve sabır grektiren ama tedavi edilebilen bir hastalıkdır. Tanıyı doğru koymak, hastaya bunu iyice anlatmak ve etkili tedavileri uygun bir şekilde kullanmak fibromiyalji tedavisinin başarısını belirler.
