Koah Nedir?
Kronik akciğer hastalıkları toplumda en sık karşılaşılan hastalıklardan biridir. KOAH yani kronik obstruktif akciğer hastalığı (kronik bronşit, amfizem, astım) halk dilindeki adıyla “kronik bronşit”, “müzmin bronşit” akciğerlerdeki bronşların daralmasına bağlı olarak soluk alıp verme sırasında hava akımının kısıtlanmasına yol açan süregen bir hastalıktır. Kronik obstruktif akciğer hastalığı ölüm nedenleri arasında beşinci, uzun süreli özürlülük nedenleri arasında ikinci sıradadır. Özellikle sigara tiryakiliği KOAH’ın en önemli sebeplerinden biridir. Kistik fibroz hastalığı ise konjenital bir rahatsızlıktır. Doğumdan itibaren akciğerlerin temiz kalmasını sağlayan salgı bezlerinin ince ve akışkan olan sıvısı, kistik fibrozis hastalarında daha fazla yoğunlaşarak akıcılıkları azalır. Akciğerde balgam ve diğer sekresyonları çıkarmayı güçleştiren bu durum, küçük hava yollarının tıkanmasına yol açar. bronşların tıkanması da solunum zorluğu, öksürük, hırıltı, zatürre, bronşit gibi hastalıklara neden olur.
Bu hastalar sürekli ilaç kullanmalarına rağmen etkileri sınırlıdır. Son yıllarda bu hastalarda ilaç tedavilerine ek olarak pulmoner rehabilitasyon (solunum rehabilitasyonu) çalışmalarına ağırlık verilmeye başlanmış ve bunun sonucu olara yeni tedaviler geliştirilmiştir.
Pulmoner rehabilitasyon kronik akciğer hastalığı olan kişilerde fonksiyonel kapasiteyi maksimuma çıkarmak için uygulanan ilaç dışı tedavilerin tamamını içerir. Bu hastalarda hava yolunun kronik kısıtlanmasısolunum sıkıntısı, endişe, korku ve kronik yorgunluğa yol açmaktadır. Yeterli oksijen alabilme çabası solunum kaslarını aşırı yorarak kişiyi halsiz ve güçsüz bırakır. Solunum sıkıntısı hastanın günlük aktivitesini azaltarak, genel egzersiz kapasitesini düşürür ve günlük yaşamında bağımlılık yaratır. İlaçların etkilerinin sınırlı olduğu bu gibi durumlarda pulmoner rehabilitasyon uygulamaları devreye girmektedir.
Sıklıkla kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) olanlar pulmoner rehabilitasyon programına alınmakla birlikte diğer sık görülen astım, kistik fibrozis, bronşektazi ve diğer bir çok kronik akciğer hastalığı da bu programa alınabilir.
Bilimsel araştırmalar pulmoner rehabilitasyonun kronik solunum sıkıntısı olan hastaların günlük yaşantıları içerisinde hareketlilik düzeylerini artırdığını ve en önemlisi solunum sıkıntısı (dispne) ataklarını ve hastaneye yatış sıklığını ve süresini belirgin biçimde azalttığını göstermiştir.
Nasıl yapılır?
Göğüs hastalıkları uzmanı tarafından değerlendirilen ve pulmoner rehabilitasyon gerekli görülen hastaya ilk olarak solunum fonksiyon testi ve aerobik egzersiz testi yapılır. Hastaya solunum fizyoterapisti tarafından çeşitli fiziksel terapi yöntemleri (etkili öksürme, bronşiyal hijyen, bronşiyal drenaj, postüral drenaj) uygulanır ve solunum ve gevşeme teknikleri öğretilir. Bunlara ek olarak hastanın solunum fonksiyonları düzeyine göre solunum kas gücünü ve genel vücut kondüsyonunu artıran egzersiz programı verilir. Hastalara her gün yada belli aralıklarla gelinen 30 seanslık bir program uygulanır. Bu programın tüm aşamalarında hasta kontrol altında tutulur ve egzersizleri bu iş için geliştirilmiş ve hastanın kalp ritmi, kan oksijen düzeyi ve tansiyon gibi yaşamsal verilerini kontrol eden bilgisayar kontrollü özel egzersiz cihazları ile gerçekleştirilmektedir.
Yeni Tedaviler
Önceleri fizyoterapist tarafından yapılan ve çok uzun zaman alan işlemler artık bilgisayar kotrollü cihazlar ile son derece etkili ve hızlı bir şekilde yapılmaktadır. Geliştirilen en yeni tedavilerden biri göğüs duvarına basınç ve aynı zamanda yüksek frekanslı titreşim uygulayarak akciğerlerin bronşlarında biriken ve havayolunu tıkayan salgıların dışarı atılmasını kolaylaştıran cihazdır (The Vest). Bu tedavide hasta bu iş için geliştirilen yeleği giyer ve cihaz hava yardımı ile yeleği giyen hastanın göğüs duvarına basınç yapar ve şiddetli bir şekilde titreşim uygular. Bu sayede hasta bronşlarını tıkayan salgıları ve balgamı kolayca dışarı atabilmektedir. KOAH ve kistik fibroz dahil hemen hemen tüm kronik akciğer hastalarında kullanılabilen son derece etkin bir yöntemdir. Bir diğer yeni tedavi yöntemi de hastanın soluk alırken akciğerine hava gönderip, soluk verirken havayı emen ve öksürmeyi kolaylaştıran cihazlar ile yapılan uygulamalardır. Pulmoner rehabiltasyon SGK ve Özel Sigortalar Tarafından Karşılanan bir tedavi midir?Pulmoner rehabilitasyon uygulamalarının tamamına yakını SGK ve özel sigortalar tarafından karşılanmakta ve hastalara ek bir maliyet getirmemektedir. Konvansiyonel pulmoner rehabiltasyon yöntemleri ve yeni geliştirilen cihazlar ile KOAH ve diğer kronik akciğer hastalarında solunum sıkıntısının azalması, hastaneye başvuru sıklığının azalması, kan oksijen düzeyinde artış, genel kondüsyon artışı, gerginlik ve depresyon düzeyinde azalma ve tüm bunların sonucunda yaşam kalitesinde belirgin artış elde edilmektedir.
