Ortopedik Rehabilitasyon
Ortopedik rehabilitasyon kas iskelet sisteminin bir hastalık yada travması sonucu oluşan tıbbi durumlarda tedaviye yönelik yönelik gerçekleştirilen her türlü ortopedik müdahale (alçı, operasyon vs) sonrası yapılan tüm rehabilitasyon işlemlerini kapsamaktadır. Dolayısıyla ortopedik rehabilitasyonun alanı çok geniştir. Her türlü ve kırık, çıkık, alçılama ve hareketsizliğe bağlı oluşan eklem sertlikleri ve deformiteler, ön çapraz bağ ameliyatı, diz-kalça-omuz protez operasyonları, artroskopik diz ve kalça operasyonları, spor sakatlıkları, amputasyonlar (kol ve bacak kesilmeleri), aşil tendon yırtığı operasyonları , el ve ayakta tendon ve sinir onarım ameliyatları, deformite düzeltme ameliyatları (kalça çıkığı,basma bozuklukları vs) ortopedik rehabilitasyon gerektiren ve çok sık karşılaşılan durumlardır. Ortopedik rehabilitasyon aslında yapılan ortopedi müdahalenin kendisi kadar önemlidir ve bu müdahalenin başarısını doğrudan etkiler. Çünkü tüm ortopedik girişimlerin (alçı, ameliyat, askı vs) rotak özelliği o bölgenin hareketlerinin bir süre kısıtlanması ve hareketsizliktir.İnsan vücudu devamlı harekete uygundur ve hareketsizlik son derece zararlı etkilere sahiptir. Hareketsiz bırakılan vücut bölümlerinde bir süre sonra yumuşak dokularda kısalma ve sertleşme ortaya çıkar. Bu sertleşmenin düzeyi vücudun o bölümünün hareketsiz bırakıldığı süre ile doğrudan ilişkilidir. Yumuşak dokuların kısalmasının ve sertleşmelerinin en önemli sonucu eklem sertliği ve eklem hareket kaybına yol açmalarıdır.
Tıp dilinde kontraktür dediğimiz bu durum ortopedik müdahalenin başarısını etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Ortopedik operasyonlar ve sonrasındaki hareketsizlik sürecinde ortaya çıkan diğer önemli bri sorunda kullanılmamaya bağlı gelişen kas zayıflığıdır (atrofi). Herhangi bir nedenle bir ay süre ile hiç kullanılmayan bir kas hacminin ve gücünün yaklaşık %30’unu kaybeder. Dolayısıyla uzun süre hareketsiz kalan yada kalmak zorunda bırakılan bir eklem ve çevre yapılarda ortaya çıkan bu iki temel sorun yani eklem sertliği ve kas zayıflaması ortopedik rehabilitasyonun hedefi olmaktadır. Günümüzde gerek kemik-eklem, gerek tendon operasyonları sonrasında mümkün olan en kısa hareketsizlik gerektiren yöntemler seçilmektedir. Örneğin bir femur kırığında alçı değil kemik içine çivi konma yöntemi ile operasyon tercih edilmektedir. Alçı en az 2-3 aylık bir kaynama süreci gerektirir ve alçı söküldüğünde özellikte diz ekleminde tedavisi artık mümkün olmayan eklem sertlikleri ortaya çıkabilmektedir. Cerrahi çivi yönteminde ise hasta hem erken hareket edebilmekte, ayağa kalkabilmekte ve kaynama çok daha kısa sürede olmaktadır. Harekete kısmen izin verdiğinden dizde eklem sertliği de olmamaktadır.
Maalesef ülkemizde bazı ortopedist meslektaşlarımız ortopedik rehabilitasyonun önemini halen tam olarak kavrayabilmiş değiller.Bu nedenle alçı ve ameliyatlar sonrasında hastalarına rehabilitasyon önermemekte ve bazen sadece evde kendi kendine yapacakları egzersizleri önermektedirler. Halbuki bu tip hastaların evde egzersizlerini kendi başlarına yaparak eklemlerini eski haline döndürmeleri mümkün değildir. Tendon operasyonları gibi bazı özel operasyonlarda ise fizik tedavi rehabilitasyon tedavinin olmazsa olmazıdır. Her tür ortopedik müdahale sonrası rehabilitasyon başlamasındaki gecikme eklem sertliklerine yol açarak daha sonra telafisi çok zor yada imkansız sonuçlar doğurmaktadır. Unutulmaması gerekir ki tüm ortopedik müdahaleler rehabilitasyon gerektirir ve rehabilitasyon tedavinin sonucunun en önemli belirteçlerinden biridir.
